Hemoroid Nedir?
Hemoroid hastalığı makatın çevresindeki damarların genişleyerek keseler haline gelmesidir. Halk arasında basur ve makatta meme isimleriyle de tanınan hemoroidler iç ve dış olarak iki guruba ayrılmaktadırlar:
İç hemoroidler makatın içinde kalın bağırsağın son kısmında yerleşip, nadiren ağrıya neden olmakta ve sıklıkla kanama ve kaşıntı ile kendilerini belli etmektedirler. İç hemoroidler yeterince büyüdükleri zaman ıkınmayla ve hatta ıkınmaksızın makattan dışarıya sarkmaktadırlar.
Dış hemoroidler ise makatın hemen dışına-çevresine yerleşmekte, nadiren kanamaya neden olmakta ve içerdikleri kanın pıhtılaşması şiddetli ağrılara sebep olabilmektedirler.
Hemoroid Oluşma Nedenleri
Hemoroidin sebebi genellikle makatın basıncının artışıdır ve bu çoğunlukla kabızlıkta ve bazen de kabızlık olmaksızın uzun süreler için tuvalette oturma alışkanlığı olan insanlarda, hatta bazen ishal durumunda gözlenir. Hamilelikte ve doğum sonrası erken dönemde de hemoroidlere sıkça rastlanır. Makatın çevresindeki iltihabi hastalıklar ve yetersiz hijyen de zemin hazırlayıcı faktörlerdendir. Uzun süreli ayakta durmak veya oturmak ve tuvalet ihtiyacını sıklıkla ertelemek de hemoroidlerin oluşmasında rol oynar. Ayrıca kötü ve düzensiz beslenme programları, sağlıksız diyetler ve tuvalet ihtiyacını ötelemek de hemoroidin oluşması için zemin hazırlayıcı faktörlerdir. Genetik faktörler ve ailesel yatkınlığında hemoroid hastalığına yakalanmaktaki rolü kesin bir gerçektir.
Hemoroid Hastalığına Yakalanmamak İçin Alınabilecek Önlemler
Hemoroid hastalığına yakalanmamak için alınabilecek en etkili önlem yüksek lifli gıdalar tüketerek kabızlığı önlemektir. Ayrıca çalışma ve yaşam şartlarını uzun süreli sabit oturma ve sabit durmaktan uzaklaştırmak, ılımlı egzersiz programları ve bol miktarda sıvı tüketmek de önemlidir.
Hemoroid Bulguları ve Tanısı
Hemoroidin bulguları arasında sıklıkla makattan kan gelmesi (özellikle büyük abdestten sonra kan gelmesi), dışkının içinde kan bulunması, ağrılı büyük abdest yapmak ve makat çevresinde kaşınma, yanma ve acıma hissi sayılabilmektedir.
Hemoroidin tanısını koymak için genellikle makat bölgesinin muayenesi yeterli olmaktadır. Ancak bazen dışkı testleri, anoskopi ve rektoskopi (özel kamera sistemleriyle makattan içeriye bakma) gibi testlere de ihtiyaç duyulabilmektedir.
Hemoroidler, büyüklükleri ve makatın dışına sarkma dereceleri üzerine dört değişik evreye ayrılırlar.Birinci evre hemoroid kendini kanlı dışkılama ile gösterip sadece anoskopi (makattan içeriye kamera ile bakma) ile görülürken dördüncü evreye gelindiğinde büyük hemoroid keseleri artık sürekli makatın dışındadır. Sadece gecikmiş olgular veya ilaç tedavisine yanıt vermeyen şiddetli atak geçiren hemoroid hastaları tek çare olarak cerrahi tedavi yöntemlerini seçmeye mecbur kalırlar.
Hemoroid Tedavisi
Günümüzde hemoroidlerin modern tedavisi çerçevesinde çok etkili olan diyet ve buna ilaveten beslenme destekleriyle dışkıyı kıvamlandırmakla beraber ağızdan alınacak ilaçlar ve bölgesel olarak kullanılan merhemler yardımıyla ciddi ağrı ve kanama sorunlarıyla başvuran hemoroid hastalarının bile büyük bir kısmında tatmin edici sonuçlar elde edilebilmektedir. İlaç tedavisinin tek başına yeterli olmadığı durumlarda ise genel anestezi uygulamalarına gerek duymayan ve ayakta yapılabilen lastik bant ligasyonu, lazer veya kızılötesi ışınlarını kullanan değişik cihazlar ve skleroterapi denilen özel bazı kimyasal maddelerin bölgesel enjeksiyonları gibi yöntemlerle etkili tedaviyi sağlamak mümkün olabilmektedir. Doppler ultrasonografi cihazı eşliğinde makatın içinde hemoroid pakelerine giden damarların yerini tespit ederek bu damarların dikişlerle bağlanması da etkili ve ağrısız başka bir tedavi seçeneğidir. Bu tekniklerin bir veya bir kaç tanesinin beraber kullanıldığı durumlarda hastalar yine de diyet ve medikal tedavi desteğine ihtiyaç duyabilirler.
Yukarıda bahsedilen tedavi yöntemleri yetersiz olduğunda veya daha ilk başvuru muayenesi sırasında hastalığın ileri evrede olup bu tekniklerden fayda görmeyeceği kararı verildiğinde ise cerrahi tedavi gündeme gelmektedir. Lokal anestezi, belden yapılan iğneler ile bölgesel ve ayrıca genel anestezi eşliğinde bu operasyonlar gerçekleştirilebilmektedir. Genellikle operasyonda hemoroidlere giden ana damarlar bağlanır, şişlikler mümkün olduğunca çıkarılır ve sağlam olan makat ve barsak katlarının devamlılığı dikişlerle sağlanmaktadır. Elektrik akımı ve ses dalgalarını kullanarak dokuların kanamasız bir şekilde kesilmesine olanak sağlayan bazı cihazların yardımıyla hem ameliyatın süresi kısaltılmakta, hem de operasyondan sonraki dönemde ağrı ve rahatsızlıkları minimuma indirilmektedir.
Hemoroid tedavisindeki cerrahi yöntemlerden biri de Longo tekniğidir. Klasik hemoroidektomi ameliyatı sırasında, tüm hemoroid pakeleri çıkarabilmek için cerrahi kesiler yapılmak zorundadır. Bu, ister normal dikişle, ister lazer uygulamasıyla yapılsın ameliyat sonrası dönemde yapılan cerrahi kesilerin iyileşme süreci ağrılı olmaktadır. Longo hemoroidektomi ameliyatında ise anüsten itibaren 4-5 cm yukarıda, 1 cm enindeki kalın bağırsak segmenti halka olarak çıkaracak şekilde kesilir ve aynı anda dikilir. İşlem stapler denilen, daire şeklindeki zımba benzeri bir aletle gerçekleştirilir. Bu yöntemde ameliyat sırasında makat dışında bir yara oluşmaz, ameliyat tamamen sinir ağından daha fakir bir bölge olan makatın içinde gerçekleştirilir. Bu da ameliyat sonrasındaki ağrı duyusunu azaltır. Ayrıca, makat sarkması (rektal mukozal prolapsus) durumlarında ve ileri derecedeki hemoroidlerde (üçüncü ve dördüncü derecedeki hemoroidler), Longo tekniği en başarılı sonuçları verdiği bilinen tekniktir.
Longo Hemoroid Ameliyatının Avantajları
Az ağrılı olması: “Stapler hemoroidopeksi” olarak tanımlanan bu yöntem daha az ağrılı ve hastanın kısa sürede iyileşmesini sağlar. Longo yönteminde makatın ağız kısmına girişim yapılmaz. Çünkü makatın son 3-4 santimetrelik kısmı ağrıya duyarlıdır ve bu teknikte daha yukarıdan çalışılır. Longo yöntemiyle tedavi edilen hastaların yüzde 80'i ağrı kesiciye çok daha az ihtiyaç duyar. Hasta ertesi gün bile rahatça dışkısını yapar.
Makattan sarkmayı önlemesi: Tek kullanımlık bir alet yardımı ile hemoroid memelerini yukarı doğru çeker ve hepsi içeriye girmiş olur. Böylece iç hemoroid memelerinin dışarı doğru sarkması engellenmiş olur.
Damarları kesmesi ve dikmesi: Bu alet damarları keser ve diker. Böylece damarlar sabitleneceği için sonraki ıkınmalarda hemoroidal pakeler makattan dışarıya çıkmayacaktır.
Sosyal hayata daha hızlı adaptasyon: Ameliyat süresi 10-15 dakika arasında değişmektedir. Çoğu hasta 3-4 gün sonra aktif yaşamlarına ve işlerine geri dönebilir.
Hemoroid hastalığının tedavisinde hangi yöntem seçilmiş olursa olsun iyileştikten sonra uygunsuz beslenme ve kabızlık/ishal gibi bağırsak hareket bozukluklarının devam etmesiyle hastalığın tekrarlama riskinin hemen her zaman mevcut olduğunu unutmamak gerekir.
Hemoroid hastalığı konusunda en sık sorulan soru bu hastalığın kanserle ilişkisinin olup olmadığı veya kanser için zemin hazırlayıp hazırlamadığı sorusudur. Hemoroidler ve benzeri hastalıklar kesinlikle kanserleşmezler ancak kalın bağırsak kanserini maskeleyebilirler. Kalın bağırsak kanserinin erken tanısını koymanın tek yolu dışkılamayla makattan kan gelmesi durumunda hemen doktora başvurmaktır. Böylece yapılan muayene ve tetkikler sonucunda çok tehlikeli olup erken döneminde yakalandığı takdirde tedavisi mümkün olan kalın barsak kanserinin tanısını koymak mümkün olabilmektedir. Tedavi edilmemiş hemoroid hastalığı olan ve günlük kanamalara alışmış bir kişide ayrıca kanser geliştiğinde bu hastalığa bağlı oluşan kanamalar hasta tarafından önemsenmemekte, bu erken tanı ve uygun tedavi ile olası hastalıktan kurtulma şansını kaybedebilmektedir.
Sonuç olarak makattan kanama veya dışkıda kanın görülmesi durumunda ağrı olsun veya olmasın mutlaka doktora başvurmanın gerekli ve bazen hayat kurtarıcı olduğunu bilmek önemlidir. Ayrıca hemoroidin tanısını aldıktan sonra diyet, ilaç tedavisi, bant ligasyonu, skleroterapi ve lazer gibi yöntemlerle bu hastalıkların %90’ına yakın bir bölümünün ağrısız ve ayakta tedavi edildiğini bilmek önemlidir. Operasyon gerektiren olgularda ise yeni tekniklerle ağrı ve işe dönüş süresinin minimuma indiğini akılda tutmak gerekir.
Hemoroid (Basur) Hastalığı ve Hakkında Bilmeniz Gerekenler
Hemoroidin Nedenleri
Makatta Basınç Artışı
İshal
Kabızlık
Hamilelik
Tuvalet alışkanlıkları (uzun oturma,Erteleme)
Pozisyon
Hijyen
Hemoroidin Bulguları
Makattan kan gelmesi
Dışkının içinde kan bulunması
Ağrılı büyük abdest
Makat çevresinde kaşınma-yanma
Makatta Şişlik (meme)
Hemoroidin Evreleri
Evre I : Kanama
Evre II : Ikınmada memelerin çıkması
Evre III : Memeler ancak elle yerleştirilir.
Evre IV : Memeler sürekli dışarıdadır.
Evre 1 Hemoroid
Kendini kanama ile gösterir.
Dışkılama sırasında kırmızı renkli kanama.
Genellikle Ağrısızdır.
Memeler içeridedir.
Evre 2 Hemoroid
Dışkılama sırasında memeler çıkar ve ıkınma kesilince geri gider.
Dışkılama sırasında kanama olur.
Genellikle ağrısızdır.
Evre 3 Hemoroid
Ikınmayla memeler çıkarlar ve ancak elle yerine yerleştirilebilirler.
Kanamaya ilaveten makatta ıslaklık ve kaşıntı oluşur.
Evre 4 Hemoroid
Memeler sürekli dışarıdadır ve içeri itilemez.
Kanama, ıslaklık, kaşıntı, akıntı , makat çevresinde tahriş
Tromboz (hemoroidin içinde kan pıhtılaşması)
Hemoroidde Beslenme
Bol lifli gıdalar : sebzeler, meyvalar, tahıllar, salatalar, yeşillikler, kepekli ürünler, bol sıvı tüketimi
Acı, baharat, alkol, sigara, çay, kahveden uzak durulmalı
Tuvalet Düzeni
Az ıkınarak abdest yapmak
Uzun süre tuvalette oturmamak
Abdestini uzun süre tutmamak
Her gün belli saatte tuvalete gitmek
Yaşam Tarzı
Uzun süreli sabit oturmak veya ayakta durmaktan kaçının
Soğuktan kaçının
Bağırsak ile ilgili hastalıkların tedavisini ertelemeyin
Doktora gitmekten çekinmeyin
Rahatlatıcı Önlemler
Çıkan memelerin yerine yerleştirilmesi
Makat bölgesine sıcak uygulama
Makadın gevşemesini önlemek
Yüzükoyun pozisyonda istirahat
Hemoroidde İlaç Tedavi
Dışkı Yumuşatıcıları
Bölgesel Kremler
Oral Antihemoroidler
*Oral Kontraseptifler ve antikoagulanların şikayetleri arttırdığı unutulmamalı
Cerrahi Dışı Girişimler
Skleroterapi (iğne)
Lastik Bant Bağlama
Kızılötesi (infrared)
Dondurma (kriyo)
Elektrikle yakma (koter)
Lazer Tedavi
Cerrahi Tedavi
Sfinkterotomi (makadı gevşetme)
Şişmiş memelerin itilmesi
Trombektomi veya Pıhtının çıkarılması
Hemoroidektomi
Longo
Hemoroidi Taklit Eden Hastalıklar
Anal Fissür (Çatlak)
Abse (Enfeksiyon)
Koksigodini (Kemik)
İBH (Kolitler)
Parazitler
Kolon Kanamaları
Kondilom
Kanser